ORGANİK TARIM BELGESİ

Organik Tarım, sürdürülebilir bir eko-sistem, güvenli gıda, sağlıklı beslenme, sosyal adalet ve hayvanlar için de daha iyi çevresel yaşam şartları ile sonuçlanan bir süreçler dizisine dayalı, bütünsel bir sistem yaklaşımıdır. Tarımsal üretimde kullanılan kimyasalların (ilaç, pestisit, gübre gibi) olumsuz etkilerinin insan ve hayvan sağlığı üzerindeki zararları artarak kendini hissettirmeye başlamıştır. Tüm bu olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması için kimyasal gübre ve zirai ilaçların hiç ya da mümkün olduğu kadar az kullanılması, bunların yerine aynı işi yapan organik gübre ve biyolojik savaş yöntemlerinin alması temeline dayanan Ekolojik Tarım Sistemi geliştirilmiştir.

Organik tarım, tarih öncesi çağlardan itibaren uygulanan geleneksel yöntemlere dayanan, genetiğiyle oynanmamış tohum ve fide ile kimyasal kullanılmadan tarımsal ürün ve hazır yem kullanılmadan doğal otlama ve yayılma ile antibiyotik kullanımının olmadığı hayvancılık yapmayı amaçlayan bir tarımsal yöntemdir. Brüksel Avrupa Parlamentosu’nun düzenlemesine göre ise (27 Nisan 2018), organik tarım, iklim ve çevre dostu uygulamalar ile yüksek biyoçeşitlilik seviyeleri sağlayan, maddeler ve yöntemler ile üretilen ürünlerin tüketici talebi doğrultusunda yüksek hayvan refahı ve üretim standartlarının uygulanmasına özen gösteren kapsamlı bir tarım yönetimi ve gıda üretimi sistemi olarak tanımlanmaktadır. Organik tarımı tanımlama, uygulama, denetleme ve yaygınlaştırma amacıyla organik tarımın esasları ve uygulanmasına ilişkin yönetmelik yayınlanmıştır. Bu yönetmelik hem ürünün doğallığının korunması, hem ürünün ilk anından hasadına kadar geçen sürede tüm aşamaların kontrol altında tutulması, çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması ve insan sağlığını korumayı amaçlayan şartları belirlemektedir.

IFOAM (Uluslararası Organik Tarım Hareketleri Federasyonu) göre, Organik Tarım İlkeleri şunlardır:

• Organik tarım, toprak, bitki, hayvan ve insan sağlığını bir bütün olarak sürdürmeli ve geliştirmelidir.
• Organik tarım, çevreyle ilgili sisteme ve dönüşüme dayalı olarak, bu belirtilenleri taklit etmek ve sürdürülebilirliklerinin devamına yardımcı olmalıdır.
• Organik tarım, çevre ve yaşam süreçlerinde adaleti sağlayan ilişkilere dayalı olmalıdır.
• Organik tarım, mevcut ve gelecekteki nesillerin ve çevrenin sağlığını ve refahını korumak için ihtiyatlı ve sorumlu bir şekilde yönetilmelidir.

Organik tarımın örnek uygulamaları ve yöntemleri şunlardır:

• Mahsul rotasyonu (yavaş yavaş toprak zayıflamasına neden olan mono kültür tarımdan kaçınma).
• Yeşil gübre kullanmak.
• Hayvansal gübre ve bitkisel atık kullanmak (kompost).
• Organik maddelerin geri dönüşümü.
• Alternatif bitki koruma (doğal avcılar) ve besleme ürünleri kullanmak.
• Bölgenin özel koşullarına dayanıklı olan yerel bitki çeşitleri ve yerel hayvan ırkları kullanmak.
• Yüksek standartlarda hayvan refahı sağlamak.
• Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO’lar) ve GDO’lar tarafından veya onlar ile üretilen ürünlerin kullanımından kaçınmak

Organik Tarım Belgesi

Çevre ile uyumlu bir üretim şekli olan organik üretim, çiftlik ve yerel kaynakların kullanımına dayanan kendine yeterli kapalı bir sistemin oluşturulması ve nihai ürün yerine tüm üretim sürecinin kontrol edilip sertifikalandığı üretim sistemidir. Sözleşmeli çiftçiler, bahçelerinde ve tarlalarında hiçbir şekilde sentetik kimyasal ilaç, hormon ve gübre kullanmamayı imzaladıkları sözleşmelerle taahhüt ederler. Şartlara uygun olarak üretimi yapılan organik ürünlerin her birine, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından denetleme yetkisi verilen uluslararası bağımsız denetleme firmaları, ürünlerin organik ürün olarak kontrollü yetiştirildiğini belgeleyen, "Organik Ürün Sertifikası" verirler.

Kontrolcüler, alakalı tarihlerde sahadaki faaliyetleri ve sahayı, organik tarımın esasları ve faaliyetlerine yönelik yönetmeliğe uygun oluşturulmuş organik tarım kontrol listesine göre denetimini gerçekleştirir. Denetim sırasında kontrolcü; arazinin önceki senelerdeki faaliyet durumu, gerçekleşen uygulamalar, bölgedeki genel durum ve elde edilen mamuller, risk durumları, husus ile alakalı girişimci kayıtları ve raporlarını analiz eder. Kontrolör kontrol işlemi neticesinde bir rapor oluşturur. Kontrol raporu, girişimcinin organik tarımın esasları ve gerçekleştirilmesi  yönelik yönetmelik kurallarına  uygun  gerçekleşen organik tarım uygulamalarının kontrol neticelerini kapsar. Kontrol neticesi olumlu bir karar alırsa girişimci organik tarım koşullarını karşıladığını bildiren bir belge (Organik Tarım Sertifikası) verilir, eğer geçiş aşamasını tamamlamış ise Girişimci Sertifikası ile beraberinde, Organik Ürün Sertifikası verilir. Olumsuz sonuçta durum girişimciye bildirilir(olumsuz sertifikasyon kararı yazısı) ve aşama en baştan başlatılır.

Türkiye´de organik ürünlerin üretiminde sözleşmeli çiftçi uygulaması getirilmiştir. Bu uygulamada çiftçilerle üretici firmalar üretim aşamasında girdilerin temini ve hasat aşamasında ürünlerin alımı konularında, mahkemeye başvurma hakkı saklı kalmak koşuluyla, bir sözleşme yaparlar. Sözleşmeli tarım üreticilere pazar, fiyat, satış ve prim garantisi getirerek avantaj sağlamaktadır.

Organik Tarıma Başlama Kararı Alındıktan Sonra Neler Yapılmalıdır?

• Yurt içi ve yurt dışında uygulanan ilgili kanun ve yönetmeliklerin incelenmesi
• Ekolojik ve ekonomik analizin yapılması
• Alınabilecek danışmanlık hizmetlerinin araştırılması
• Organik ürün deseninin belirlenmesi ve üretim bilgilerinin derlenmesi
• Ön dokümantasyon hazırlığının yapılması
• Üretici bilgilerini içeren organik üretici kartlarının hazırlanması
• Son üç yıllık üretim bilgilerini kapsayan organik üretici arazi envanterinin hazırlanması
• Organik tarım parsellerin krokilerinin hazırlanması
• Organik tarım yönetim planının hazırlanması
• Kontrol ve sertifikasyon hizmetleri için teklif alınması ve tekliflerin değerlendirilmesi
• Kontrol ve sertifikasyon firması ile sözleşme imzalanması ve kontrol/sertifikasyon sürecinin başlatılması
• Kontrolör tarafından proje sahibinin hazırladığı dokümanların incelenmesi
• Kontrol faaliyetinin başlaması
• Üreticiler veya işleyici firmalar ile görüşmelerin yapılması
• Arazi/işletme incelemelerinin yapılması
• Numune alımı ve analiz kararlarının alınması
• (Analizler ancak bu işle ilgili akredite olmuş laboratuvarlar tarafından yapılabilir)
• Organik tarım esaslarına göre rapor yazılması
• Kontrol edilen her bir projenin raporu yazılmak zorundadır. Raporun içeriği talep edilen sertifika standardının sorularına yanıt vermelidir. Sertifikasyon işlemi yetkili bir başkası tarafından bu rapor ve bu raporun ekleri incelenerek yapılmaktadır.
• Sertifikasyon Sürecinin başlaması
• Satış Sertifikasının düzenlenmesi
• Satın alma, işleme, paketleme, satış vb. faaliyetlere ilişkin sürecin kontrolü belgeleme ve bilgilendirme düzeyinde devam eder.